Barış'ın isteği, Edwin'in tecrübesi, bizlerin merakı ve deneme arzusu ile bol sohbetli bir çalışma yaptık. Ortaya da çok güzel bir fırın çıktı.
Malzemeler
Ateş tuğla
Killi toprak
Kum
Cam kırıkları
Taş
Tuz
Harcın hazırlanması
Toprak harcın hazırlanması için killi toprağı bir gece öncesinden suyla ıslatmak gerekiyor. Böylece su kilin etrafına yapışıyor ve kilin etrafında bir tabaka oluşturuyor. Toprağın bu şekilde suyla şişmesine kıvamlanma ya da sakızlanma deniyor ve bu sayede toprak daha kıvamlı ve tutucu hale geliyor. Sonrasında bu harca kum ilave etmek gerekiyor. Killi toprak, kum oranı toprağın özelliğine göre değişkenlik gösteriyor. Biz bir ölçü kum bir ölçü toprak kullandık, sonuçta elimizde tutuculuğu yüksek toprak harç oluştu.
Bu harcı yaparken özellikle iç cephede saman kullanmıyoruz, malum saman içeride yanacaktır. Dış cephede ise kalın bir sıva tabakasından sonra son katmanda saman kullanılması mümkün olabilir. Saman sıvanın birbirine daha sıkı bağlanmasını sağlayarak bütünlüğü arttıracaktır.
Taban
Fırını üzerine yapacağımız zemini Barış daha önce taşlardan örerek hazırlamıştı. Hazırlanan bu yüzeyin üzerine fırının zeminini yapmaya koyulduk. Etrafını tuğlalarla çevirdiğimiz alanın içini önce cam kırıkları, sonra çakıllar ve tuz ile doldurup, su terazisi yardımı ile düzleyerek tabanın üzerini elimizdeki kare parçalar ile kapattık.
Tabanda cam kırıkları kullanmamızın sebebi tabandan gelen nemi kesmek, izolasyonu artırmak ve ısıyı tekrar yukarı yansıtmaktı. Elimizde yeterince cam parçası olmadığı için biraz da çakıl taşı takviyesi yaptık, tuz da yine nemi tutmak ve ısıyı daha iyi izole etmek için kullanıldı.
Kubbe yapı ve tuğlaların örülmesi
Bizim alanımız 75 cm çapa sahip bir yarım küre için uygundu. Bu nedenle 75/2 =37,5 cm yarıçap olacak şekilde alanın orta noktasından bir ip sabitleyerek bu ölçüye uygun olarak kubbe fırını örmeye başladık. Koyduğumuz her tuğlayı bu ip ile ölçerek her tuğlanın merkeze eşit uzaklıkta olmasını sağlayarak kubbe formu oluşturduk.
Tuğla örerken,
Düzgün bir form elde etmek için her tuğlada merkezden ölçüm yapmak çok önemli,
Zeminin ve tuğlaların önceden ıslatılması toprak harcın yapışmasını kolaylaştırıyor ve çatlamayı engelliyor,
Kubbe yapının sağlamlığı için tuğla köşelerinin birbirine dayanması gerekiyor ki sıra tamamlandığında tuğlalar birbirine kilitlensin,
Üst sıralarda kubbe formu sağlamak için içe doğru eğilen tuğlaları, alttan ince taşlar ile desteklemek de faydalı oluyor.
Bir yandan da iç sıvayı yapmak da gerekiyor, özellikle bizimkisi gibi küçük bir fırın yapıyorsanız kubbe kapandıktan sonra içini sıvamak oldukça zor olacaktır.
Kapak olacak yerin üzerine metal bir parça koyup kapak boşluğu oluşturduk.
Baca için yine ateş tuğlalarından kapak yüksekliğinde tuğla ördük ve üzerine bildiğimiz baca tuğlalarından yerleştirip, sıvadık.
Artık iş son sıva ve süslemeye gelmişti ki bu kısım da çok çok keyifliydi. Toprak sıvanın yavaş yavaş kuruması için fırını hemen yakıp denemek istemedik. Henüz kapağını da ayarlamamıştık, umarım ilk fırsatta yine Barış köyüne gittiğimde güzel sonuçları da paylaşacağım. Benden önce davranan olursa da resimleri beklerim ;)
Bu işi daha sonra tekrar yapmak istersek diye hepimize bir kaç önerim var.
İlki fırının kullanım amacının net olarak belirlenmesi
Böylece fırının büyüklüğü ve malzeme ihtiyacı ile ilgili konular kolaylıkla planlanabilir. Mesela biz, fırını yaparken fırının kapak açıklığının ne kadar olması gerektiği konusunu uzun uzun konuştuk, büyük yapsak ısı kaybı, küçük yapsak tepsi girer mi diye düşündük. En sonunda küçük bir tepsi girecek kadar genişlik bırakmaya karar verdik.
Köyde her an bulamayacağımız malzemelerin önceden temini
Fırının tabanını yaparken elimizdeki atık cam ve tuz az olduğu için biraz da çakıl taşı eklememiz gerekti. Aslında bu da bir sorun değil ama bu kadar emek vermişken kuralına göre yapalım derseniz önemli olabilir.
Bu fırını beraber yaptığımız sevgili arkadaşlarım Asil, Asuman, Barış, Gökçe, Edwin, Hazal, Yarkın ve Serdar ellerimize sağlık! Kutlamasını da ilk fırsatta hep beraber yapmalıyız ;)
Sevgiler,
Nurdan
Malzemeler
Ateş tuğla
Killi toprak
Kum
Cam kırıkları
Taş
Tuz
Harcın hazırlanması
Toprak harcın hazırlanması için killi toprağı bir gece öncesinden suyla ıslatmak gerekiyor. Böylece su kilin etrafına yapışıyor ve kilin etrafında bir tabaka oluşturuyor. Toprağın bu şekilde suyla şişmesine kıvamlanma ya da sakızlanma deniyor ve bu sayede toprak daha kıvamlı ve tutucu hale geliyor. Sonrasında bu harca kum ilave etmek gerekiyor. Killi toprak, kum oranı toprağın özelliğine göre değişkenlik gösteriyor. Biz bir ölçü kum bir ölçü toprak kullandık, sonuçta elimizde tutuculuğu yüksek toprak harç oluştu.
Bu harcı yaparken özellikle iç cephede saman kullanmıyoruz, malum saman içeride yanacaktır. Dış cephede ise kalın bir sıva tabakasından sonra son katmanda saman kullanılması mümkün olabilir. Saman sıvanın birbirine daha sıkı bağlanmasını sağlayarak bütünlüğü arttıracaktır.
Taban
Fırını üzerine yapacağımız zemini Barış daha önce taşlardan örerek hazırlamıştı. Hazırlanan bu yüzeyin üzerine fırının zeminini yapmaya koyulduk. Etrafını tuğlalarla çevirdiğimiz alanın içini önce cam kırıkları, sonra çakıllar ve tuz ile doldurup, su terazisi yardımı ile düzleyerek tabanın üzerini elimizdeki kare parçalar ile kapattık.
Bizim alanımız 75 cm çapa sahip bir yarım küre için uygundu. Bu nedenle 75/2 =37,5 cm yarıçap olacak şekilde alanın orta noktasından bir ip sabitleyerek bu ölçüye uygun olarak kubbe fırını örmeye başladık. Koyduğumuz her tuğlayı bu ip ile ölçerek her tuğlanın merkeze eşit uzaklıkta olmasını sağlayarak kubbe formu oluşturduk.
Tuğla örerken,
Düzgün bir form elde etmek için her tuğlada merkezden ölçüm yapmak çok önemli,
Kubbe yapının sağlamlığı için tuğla köşelerinin birbirine dayanması gerekiyor ki sıra tamamlandığında tuğlalar birbirine kilitlensin,
Üst sıralarda kubbe formu sağlamak için içe doğru eğilen tuğlaları, alttan ince taşlar ile desteklemek de faydalı oluyor.
Bir yandan da iç sıvayı yapmak da gerekiyor, özellikle bizimkisi gibi küçük bir fırın yapıyorsanız kubbe kapandıktan sonra içini sıvamak oldukça zor olacaktır.
Kapak olacak yerin üzerine metal bir parça koyup kapak boşluğu oluşturduk.
Artık son noktaya geldiğimizde yani üstte tuğla koyamayacak kadar küçük bir delik kaldığında bir kilit taşı koymamız gerekiyordu ki etrafa biraz bakınınca tam da aradığımız taş elimizin altındaydı :) Bir anda kubbemiz tamamlanıverdi.
Baca için yine ateş tuğlalarından kapak yüksekliğinde tuğla ördük ve üzerine bildiğimiz baca tuğlalarından yerleştirip, sıvadık.
Artık iş son sıva ve süslemeye gelmişti ki bu kısım da çok çok keyifliydi. Toprak sıvanın yavaş yavaş kuruması için fırını hemen yakıp denemek istemedik. Henüz kapağını da ayarlamamıştık, umarım ilk fırsatta yine Barış köyüne gittiğimde güzel sonuçları da paylaşacağım. Benden önce davranan olursa da resimleri beklerim ;)
Bu işi daha sonra tekrar yapmak istersek diye hepimize bir kaç önerim var.
İlki fırının kullanım amacının net olarak belirlenmesi
Böylece fırının büyüklüğü ve malzeme ihtiyacı ile ilgili konular kolaylıkla planlanabilir. Mesela biz, fırını yaparken fırının kapak açıklığının ne kadar olması gerektiği konusunu uzun uzun konuştuk, büyük yapsak ısı kaybı, küçük yapsak tepsi girer mi diye düşündük. En sonunda küçük bir tepsi girecek kadar genişlik bırakmaya karar verdik.
Köyde her an bulamayacağımız malzemelerin önceden temini
Fırının tabanını yaparken elimizdeki atık cam ve tuz az olduğu için biraz da çakıl taşı eklememiz gerekti. Aslında bu da bir sorun değil ama bu kadar emek vermişken kuralına göre yapalım derseniz önemli olabilir.
Bu fırını beraber yaptığımız sevgili arkadaşlarım Asil, Asuman, Barış, Gökçe, Edwin, Hazal, Yarkın ve Serdar ellerimize sağlık! Kutlamasını da ilk fırsatta hep beraber yapmalıyız ;)
Sevgiler,
Nurdan
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder